Porodica Žižić

Žižići su crnogorska porodica, poznata po poštenju, borbi za istinu, slobodu, nesebičnosti i požrtvovanosti u težnji da se postignu viši ciljevi za dobro roda. Porodica je izrodila brojne junake koji su dali živote u ratovima za slobodu, kao i snažne i umne žene.

Tokom vekova bratstvenici su dobili brojna vojna i mirnodopska ordenja i odlikovanja, uključujući zlatnu i srebrne medalje Obilića, Karađorđeve medalje i medalje Belih orlova (Ratna odlikovanja). Žižići su opevani od Njegoša u epskoj pesmi Čardak Aleksića.

Članovi porodice su bili junaci, ugledni i uspešni ljudi, te je cilj sakupljanja ove građe da se podatak o njima sačuva za dobro porodice i da se prenese novim pokolenjima.

Posebne zasluge pripadaju Milovanu Žižiću (1921.-2004.) koji je više decenija predano, strpljivo i uporno sakupljao i obradio ogromnu građu o porodici sa ciljem da ti podaci prerastu u zajedničku knjigu.

Izvori, usmeno predanje i epska pesma

U prirodi našeg crnogorskog sećanja je da su usmeno predanje i epska pesma suština porodičnog saznanja. Izvori i istraživanja koje smo koristili se veoma često i u velikoj meri zasnivaju na usmenom predanju. Plemensko pamćenje nosi u sebi i tajne i dragocene istine koje je neophodno pažljivo pročitati i razumeti - kako sadržaj, tako i prirodu izvora i prirodu pripovedača. Ovde smo sakupili sve postojeće podatke o Žižićima, i objavili sve izvore. Svi članci i knjige su dostupni na stranici Izvori

Postojanje prezimena
Postoji nekoliko osnovanih pretpostavki o poreklu porodice i prezimena. Po potvrđenim istorijskim izvorima prezime Žižić postoji već od šesnaestog veka. Naš pisani rodoslov započinje oko 1600. godine, a postaje precizniji od oko 1700. godine. Uzimajući kao početnu tačku prvobitno poreklo sa Čeva, moguće je da se pod najezdom osvajača porodica grana u dva selidbena pravca - ka Brdima u Crnoj Gori i ka Dalmaciji.

Poreklo sa Čeva
Među Žižićima se čuva živo sećanje da je poreklo porodice sa Čeva, stara Crna Gora. Slavu svih Žižića - Sv. Arhanđela Mihajla, slave i druge porodice sa Čeva (Cetinje, Ozrinići). Porodično predanje kazuje da se predak Ilija doselio u Rovca, gdje se oženio djevojkom od bratstva Đurišića (pp: Gurišića?), koja se zvala Žiža. Sa njom je imao sedam sinova. Oni se po svojoj majci Žiži prozovu Žižići.

Tripko Guriš (verzije: Đurišić, Guriš, Burišević, Gurišević, Gulišić)
Predanje je u Rovcima zabeležio Andrija Luburić, sakupljajući građu za svoje delo o Drobnjačkom plemenu (1930.). Predanje govori o junaku i ratniku Trivku Buriševići ("Guriš", tj. "Gurišević"), poreklom iz Vasojevića, koji se naselio u Rovcima. Imao je sedam sinova i Žižu, jedinu kćer. Živeo je u selu Velje Duboko u razdoblju od 1680. do 1733. god.:

U Dubokom u Rovcima stanovao je Trivko Burišević, poreklom Vasojević. Imao je sedam sinova i kćer Žižu. Bio je vrlo bogat i hrabar. Neki Turski zulumćar, Murat Đurđević, iz Kolašina dođe sa dvanaest haračlija u Donju Moraču, da pokupi harač po Morači i Rovcima. Svrati u manastir i učini zulum kaluđerima. Pričaju, da ga je kaluđer kleo, da ga Bog i sreća nanese na Trivka Buriševića i njegovih sedam sinova. Kada to dočuje Murat, raspita se za Trivka i ode njemu. Turci počnu da čine zulum. Trivko se dogovori sa sinovima da ih pobiju. Za večeru im dadnu vratovne pogače, te zavrataju, pa ih onda lako pobiju. Samo jedan pobegne. Tada Trivko (1733.) pobegne u Srijem sa pet sinova, a dva se sklone u Nikšićku Župu i nasele u selu Jugovićima, i tamo su od njih Zečevići. Trivku ostane u Rovcima kćer Žiža.

Sima Milutinović Sarajlija je zabeležio epsku pesmu Kolašinci gde je opisan upravo ovaj događaj i Tripko Gulišić. U knjizi Dragutina Vukovića, pronašli smo pesmu 'Tripko Guriš i Bećir aga'.

Kasniji istraživači i pisci su istražujući ovo predanje povezali Tripka Gurišića sa začetkom loze Karađorđevića u Srbiji. Po osobinama, vremenski, po imenima dece i po pravcu kretanja ovo je snažna pretpostavka. Posebno je zanimljiv i koristan podroban osvrt Stevana Popovića (Glasnik Etnografskog muzeja u Beogradu, knj. 60, 156-159) koji daje odlučnu podršku ovoj pretpostavci: Karađorđevo poreklo.

Ostanak u Rovcima
Žiža, kćer Tripka Gurišića, je bila hroma, te se nije mogla priključiti begstvu iz Rovaca sa ocem i braćom. (Rovčani pak pričaju da je bila ljuta na braću što su je ostavili prilikom bekstva, te odbi da ide sa njima kada su ovi iz Župe došli po nju.)

Tada je u Rovcima u selu Višnje stanovao kovač oružja Ilija, poreklom iz Kuča (ili Čeva), koji je tu doselio zbog krvne osvete. Žiža ga uzme za muža pod pogodbom, da uzme njenu slavu Arhanđelov dan umesto Svetog Nikolu koga je do tada slavio. Po Žiži su se svi njihovi potomci nazvali Žižići.

Žižići slave Arhanđelov dan.

Sinovi
Žiža i Ilija su imali sedmoricu sinova: Petra, Mijata, Vula, Dragoja, Zavišu, Radišu i Rada. Svi se oni ižene i imadnu dvadeset tri unuka, koji svi prispiju za oružje. Tako ih je u jedno doba bilo trideset ratnika, što je u doba tadašnje posebice predstavljalo veliku silu u tim krajevima. Bili su bogati i hrabri.

Ratovanja
Pero, kovačev sin je bio toliko hrabar i vešt vojskovođa, da je u vreme nekog napada na Podgoricu, predvodio Moračane, Rovčane i Pipere i da bi je, vele, tada zauzeo, da se nije u boju ranio pred glavni napad. Ovaj događaj se zbio oko 1780. god., kada su između bosanskih i skadarskih vezira vođene krvave i duge borbe oko Podgorice.

Priča se, da je Ilija kovač od svih Rovčana prvi saznao za pogibiju Mahmut-paše Bušatlije (1796) i da je on za njegovu smrt uhvatio muštuluk Rovčanima. A poznato je, da je Mahmut-paša Bušatlija 1786. g. posekao na veru u Nikšiću šezdeset Rovčana. Stoga je njegova pogibija primljena u Rovcima sa velikim oduševljenjem i Ilijin muštuluk je ostao u živoj narodnoj uspomeni.

Selidba u Uskoke - Drobnjak - u selo Miloševiće
Pošto su se umnožili i osnažili, Žižići su došli u veliku zavadu i sukob sa Rovčanima, zbog koga 1818. god. odlaze iz sela Velje Duboko. Po plemenskom predanju Rovčana, koje zapisuje Andrija Luburić u svom delu "Pleme Drobnjaci", povod za zavadu je bio sukob oko zemlje.

Tada su Žižići iz plemena Rovaca uskočili u Drobnjak - Uskoci. Prvobitno su se sklonili u Tušinu, a 1820. godine pređu u Miloševiće na Turski čitluk (imanje).

Na prvi Arhanđelov dan po doseljenju u Miloševiće, dođe im na slavu knez Đoko Malović i vojvoda Šujo Karadžić i u ime celoga plemena zatraže od Žižića da ostave dotadašnju slavu Arhanđelov dan, a da uzmu Đurđev dan za slavu i time dokažu vernost drobnjačkome plemenu. Žižići ne pristanu, no se dadnu na oružje i prinude Drobnjake da odustanu od ovog svog zahteva.

Selidba u Strug
Desetak godina po dolasku u Miloševiće, uskoče u Strug Vule Radivojev sa sinovima Pavićem i Neđeljkom, i Petar sa sinovima Đorđem i Milovanom i tamo se nasele.

Vule Radivojev Žižić je opevan u narodnim pesmama (Petar Petrović Njegoš je napisao 1847. i objavio 1850. godine pesmu Čardak Aleksića.

Pavić Žižić i selidba u Polja Kolašinska
Pavić Vulov Žižić Pavić je posekao čuvenog turskog junaka i zulumćara Sinana Sviralu 1861. godine. Ovo junačko delo bilo je vredno pažnje crnogorske vlade. Priča je prepričana ovako (izvor Ljubica Ljuša Žižić):

Pavić Žižić, popeo se na jasen (bio je mali rastom) te skoči na zulumćara Sinana Sviralu koji je tuda prolazi na konju, i odseče mu glavu. Glavu odnese knjazu Danilu. Od vlade Crne Gore je dobio čardak, 15 rala oranice i 15 rala kosanice - sve do reke Tare, u Poljima kod Mojkovca. (Izvor: usmeno predanje, Dragoljub i Ljubica Žižić).

U knjigama je pak zapisano je da se ovaj događaj odigrao 1861. godine, u kom slučaju je u pitanju bio knjaz Nikola (Knez Danilo je poginuo 1860. godine). Na imanju u Poljima kraj Mojkovca su se naselili Pavić i brat mu Neđeljko.

Knjiga Stojana Karadžića i Vuka Šibalića: 'Drobnjak i porodice u Drobnjaku i njihovo porijeklo' prenosi skraćeno predanje o poreklu porodice:

Žižići su se u Drobnjak doselili 1818. godine iz rovačkog sela Dubokog. Prvo su se naselili u Tušinji, a iz Tušinje 1820. godine pređu u Miloševiće. Iz Miloševića, negdje oko 1830, u selo Strug pređu Vule Radivojev, sa sinovima Pavićem i Neđeljkom, kao i Petar, sa sinovima Đorđem i Milovanom, i u Strugu se nastane. Iz Struga Vulovi sinovi Pavić i Neđeljko odsele se u Polja kod Mojkovca, na zemlju koju je Pavić dobio na poklon od crnogorske vlade za izuzetne zasluge koje je učinio kada je 1861. godine posjekao čuvenog turskog junaka i velikog zulumćara Sinana Sviralu iz kolašinskog kraja.

Porodično predanje ovog bratstva kazuje da su starinom iz Čeva, odakle se Ilija doselio u Rovca, gdje se oženio djevojkom od bratstva Đurišića, koja se zvala Žiža. Sa njom je imao sedam sinova: Pera, Mijata, Vuja, Radivoja, Đoka, Vuka i jednog kome ne znaju ime; oni se po svojoj majci Žiži prozovu Žižići.

Žižići se u okviru ovog bratstva na uže dijele na Mijatoviće, Vujoviće, Dragojeviće, Radivojeviće i Planiće.

Ovo bratstvo je dalo dosta dobrih ljudi i junaka, koji su se isticali u borbama protiv neprijatelja Žižići u ratovima.

DNK istraživanja i podaci o Žižićima

Na osnovu nedavno objavljenog DNK istraživanja nazvanog "Srpski DNK projekat", Žižići (učesnik Žižić iz Miloševića) pripadaju DNK grupi koja sadrži sledeću granu: R1b-L23>L51>L151>P312>U152.

Dalje čitanje sa sajta EUpedija o R1b haplogrupi EUPEDIA: R1b Haplogrupa je najrasprostranjenija Haplogrupa u zapadnoj Evropi. Grana R1b-L23 se pojavljuje u rano bronzano doba, oko 4500 godina pre nove ere. Podgrupa je prisutna u Majkopskoj kulturi (južni Kavkaz, današnja Rusija) i sledećoj Jamnoj kulturi koja prevladava u Kavkazu odnosno Kaspijskoj stepi u periodu 3500 do 2500 pne. Iz perioda Jamne kulture potiču prvi talasi naseljavanja i osvajanja prvo ka Balkanu i Grčkoj, potom ka Zapadnoj i centralnoj Evropi, i Anatoliji. Zapadna grana R1b-L51 se iz Kavkaza naselila na istok i sever Crnog Mora. U sledeća dva milenijuma, počev od 4200 pre nove ere, narodi stepe su osvojili Karpate i Balkan, potom zapadnu Evropu, kasnije Anatoliju, da bi vremenom postao dominantna očinska Haplogrupa u velikom delu Evrope. Ruski car Nikolaj II je pripadao Haplogrupi R1b kao i svi vladari dinastije Romanov, počev od Petra III (1728-1762).